विशाल नदी र हिमालयको भिरालो भू-भागका कारण जलविद्युत नेपालको लागि विशेष छ, जसले जलशक्ति उपयोगका लागि उपयुक्त अवस्था सिर्जना गर्दछ । नेपालसँग ४२,००० मेगावाटभन्दा बढी आर्थिक रूपमा सम्भाव्य जलविद्युत् अनुमान गरिएको छ, जसले नेपाललाई जलविद्युत स्रोतमा सबैभन्दा धनी राष्ट्रहरूमध्ये एक बनाउँछ । नेपालमा जलविद्युत् परियोजनाहरू विकास गर्नुले स्वदेशी उपभोग र निर्यातका लागि दिगो र लगानी अनुसारको प्रभावकारी ऊर्जा स्रोत प्रदान गर्न सक्छ । (नेपालमा जलविद्युत् विकास र आर्थिक वृद्धि - २०२०)

जलविद्युतले नेपाललाई बिजुली उत्पादनका लागि विदेशबाट महँगो इन्धन आयात गर्नुपर्ने आवश्यकतालाई घटाएर आर्थिक भारबाट बचाउन मद्दत गर्न सक्छ । नेपालका नदीहरूको पानी प्रयोग गरेर राष्ट्रले स्वदेशमै सस्तो र प्रभावकारी ऊर्जा उत्पादन गर्न सक्छ । यसले पैसाको बचत मात्र होइन, रोजगार सिर्जना गर्ने, व्यवसाय बढाउने, र कृषि, उद्योग, र सेवा क्षेत्रमा सुधार गर्न पनि मद्दत पुर्‍याउँछ । जलविद्युत् आयोजनाहरू निर्माण गर्दा दीर्घकालीन रोजगारीका अवसरहरू पनि उपलब्ध हुन्छन्, जसले मानिसहरूको जीवनस्तर सुधार गर्न र नेपालको अर्थतन्त्रमा स्थिरता ल्याउन मद्दत पुर्‍याउँछ।
ग्लोबल आइएमई बैंकले नेपालको प्रगतिका लागि जलविद्युत्को महत्व बुझेको छ । त्यसैले हामी नवीकरणीय ऊर्जा परियोजनाहरू, जस्तै जलविद्युतको प्रवर्द्धन र विकासलाई समर्थन  गर्दछौं । जलविद्युतमा लगानी गर्नु नेपालको दीर्घकालीन विकासका लागि आवश्यक छ भन्ने कुरा हामीले मनन् गरेका छौँ, किनभने यसले सफा, भरपर्दो र सस्तो ऊर्जा उपलब्ध गराउन मद्दत गर्दछ । यो ऊर्जा उद्योगको विकास, पूर्वाधारमा सुधार, र नेपालको अर्थतन्त्र र जनताको हितको लागि महत्त्वपूर्ण छ ।

सौर्य ऊर्जा प्रणालीले सूर्यको किरणबाट फोटोभोल्टिक (पीभी) सेल प्रयोग गरेर बिजुली बनाउँछ। यसबाट कुनै फोहोर निस्कँदैन र यो वातावरणलाई असर नगर्ने तरिकाले बिजुली निकाल्ने उपाय हो। त्यसैले यो साना व्यवसाय र ठूला बिजुली परियोजना दुवैको लागि राम्रो विकल्प हो। हामीले लगानी गर्ने सौर्य ऊर्जा प्रणालीहरू घरको छत र ठूला बिजुली परियोजना दुवैको लागि बनाइएको हो।

सौर्य ऊर्जा नेपालको बढ्दो बिजुलीको आवश्यकता पूरा गर्न र गाउँका मानिसहरूलाई बिजुली पुर्‍याउन सजिलो र कम खर्चिलो उपाय हो। यो विशेष गरी ती ठाउँहरूका लागि धेरै राम्रो छ जहाँ राष्ट्रिय बिजुली लाइन पुगेको छैन वा जहाँ बिजुली थोरै मात्र छ। सौर्य ऊर्जा जस्ता सधैँ पाइने ऊर्जा प्रयोग गरेर देशले विदेशबाट किनेको बिजुलीमा भर पर्नु पर्दैन। यसले देशको बिजुली प्रणालीलाई बलियो बनाउँछ र बिजुलीको अभाव हुन दिँदैन। यसले गर्दा सौर्य ऊर्जाको काम बढ्छ र धेरै मानिसहरूले रोजगारी पाउँछन्, जस्तै सौर्य प्यानल राख्ने, त्यसलाई बनाइराख्ने र यसको लागि आवश्यक संरचना बनाउने काममा।

ग्लोबल आइएमई बैंकले नेपालको लागि सधैँ ऊर्जा पुग्ने भविष्य बनाउन घरको छत र ठूला बिजुली परियोजना दुवैमा लगानी गर्ने योजना बनाएको छ। सौर्य ऊर्जामा लगानी गरेर हामी नेपाललाई बिजुलीको लागि अरूमा भर पर्नु नपरोस् भन्ने चाहन्छौँ। यसले बिजुली आपूर्तिमा हुने समस्याहरू कम गर्छ र देशैभरिका व्यवसाय र समुदायहरूको लागि लामो समयसम्म आर्थिक विकासमा मद्दत गर्छ।

बैंकले यस्ता उद्योगहरूलाई पैसा दिन्छ जसले कम बिजुली प्रयोग गर्ने, काम गर्ने खर्च घटाउने र वातावरणलाई राम्रो बनाउने नयाँ प्रविधिहरू प्रयोग गर्न चाहन्छन्। यसरी पैसा दिँदा पुरानो मेसिन र सामानहरूलाई कम बिजुली खाने नयाँ प्रविधिले बदल्न मद्दत गर्छ। जस्तै, राम्रो मेसिनहरू, तापक्रम मिलाउने र हावा शुद्ध गर्ने नयाँ प्रणालीहरू, र कम बिजुली खपत गर्ने बत्तीहरू। यसका साथै उद्योगहरूले इन्धन पनि परिवर्तन गर्न सक्छन्। कोइला वा तेल जस्ता धेरै प्रदूषण गर्ने इन्धनको सट्टा बिजुलीबाट चल्ने मेसिन, जैविक इन्धन वा सधैँ पाइने ऊर्जा प्रयोग गर्न सक्छन्। कम बिजुली खाने सामानहरू प्रयोग गर्दा र सफा इन्धन अपनाउँदा बिजुलीको प्रयोग धेरै कम हुन्छ, हानिकारक ग्यासहरू कम निस्कन्छन् र काम गर्ने तरिका पनि सुध्रिन्छ।

The International Energy Agency (IEA) ले भनेको छ कि यदि हामीले बिजुली बचत गर्ने उपायहरू अपनायौँ भने, २०२० सम्ममा विश्वभरि आवश्यक पर्ने ऊर्जा ९० करोड टन तेल बराबरले घट्न सक्छ। यो बचत धेरै जसो गाडी चलाउने, घर बनाउने र खेती गर्ने जस्ता काममा हुन्छ। यी कामहरूमा धेरै साना र मझौला व्यवसायहरू छन्।

नेपालमा धेरै मानिसहरू कृषि गरेर आफ्नो जीवन गुजारा गर्छन्। २ करोड ९१ लाख ६० हजार जनसंख्या भएकोमा १ करोड ९४ लाख ४० हजार मानिस खेतीमा आश्रित छन्। यी खेती गर्नेहरूमध्ये ९५ लाख ४० हजार (लगभग ४९ प्रतिशत) पुरुष र ९९ लाख (लगभग ५१ प्रतिशत) महिला छन्। जनगणना अनुसार, देशका जम्मा घरपरिवारमध्ये ६२ प्रतिशत कृषिमा आधारित छन्। उल्लेखनीय कुरा के छ भने, यी कृषि परिवारहरूको औसत आकार २०११/१२ मा ५.४ जना थियो तर २०२१/२२ मा घटेर ४.७ जना भएको छ।

केन्द्रीय बैंकले कृषि कर्जालाई महत्त्व दिन र बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूलाई आफ्नो कुल ऋणको १३ प्रतिशत कृषि क्षेत्रमा लगानी गर्न निर्देशन दिएको छ।

सामान्यतया, ग्रीन होम्स भन्नाले वातावरणलाई असर नगर्ने तरिकाले बनाइएका घरहरूलाई बुझिन्छ। ग्रीन होमले थोरै ऊर्जा, पानी र निर्माण सामग्री प्रयोग गरेर कसरी घर बनाउने भन्ने कुरामा ध्यान दिन्छ। यसले प्राकृतिक स्रोतको प्रयोग घटाउँछ र हावामा फोहोर ग्यासहरू पनि कम गर्छ। यसले पानी बचाउने र फोहोर व्यवस्थापन गर्ने राम्रो तरिकाहरू अपनाउन प्रेरित गर्छ। जस्तै, पानी जम्मा गर्ने, प्रयोग भइसकेको पानीलाई फेरि प्रयोग गर्ने, घरको फोहोरबाट मल बनाउने र घर वरपर धेरै बोटबिरुवा रोप्ने। यसले कम ऊर्जा खपत गर्ने घरहरू बनाउन, सौर्य ऊर्जा जस्ता सधैँ पाइने ऊर्जा प्रयोग गर्न र घरमा धेरै घामको प्रकाश र हावा आउने व्यवस्था गर्न मद्दत गर्छ। त्यसैले, ग्रीन होम भनेको साधारण हरियो रङ्ग लगाएको घर मात्र होइन, यो वातावरणलाई जोगाउने तरिकाले जीवन बिताउने एउटा राम्रो उपाय हो।

ग्लोबल ग्रीन होम लोनको साथ, तपाईं एक सुन्दर वातावरणमैत्री घरको मालिक बन्न सक्नुहुन्छ। यही नाराका साथ ग्लोबल आइएमई बैंकले आफ्नो ग्रीन होम सुविधाको प्रचार गरिरहेको छ। बैंकले यो सुविधा लिनको लागि केही नियमहरू बनाएको छ र यसमा अरू बैंकको भन्दा राम्रो ब्याजदर पनि छ।

बिजुलीबाट चल्ने गाडीहरू (ईभीहरू) वातावरण र अर्थतन्त्र दुवैको लागि महत्त्वपूर्ण र फाइदाजनक छन्। यिनीहरूले हानिकारक ग्रीनहाउस ग्यासहरू उत्सर्जन गर्दैनन्, कम आवाज आउँछ, मर्मत गर्न कम खर्चिलो हुन्छ, र इन्धनबाट चल्ने गाडीहरू भन्दा चलाउन पनि सस्तो हुन्छ। विश्वभर ईभीको बिक्री बढिरहेको छ, र नेपालमा पनि यसको प्रयोग गर्ने दर उच्च छ।  काठमाडौं जस्ता सहरहरूमा अत्यधिक धुवाँधुलोका कारण वायु प्रदूषणको गम्भीर समस्या छ। बिजुली गाडीहरूले धुवाँ नफाल्ने भएकोले यो समस्या समाधान गर्न मद्दत गर्छ। यसले वायुको गुणस्तर सुधार गर्छ र सहरलाई स्वस्थ बनाउँछ।  आर्थिक रूपमा हेर्दा, बिजुली गाडीको प्रयोगले नेपालको आयातित पेट्रोलियम पदार्थमाथिको निर्भरता कम गर्न सक्छ। हाल पेट्रोलियम पदार्थको आयातमा ठूलो धनराशि खर्च भइरहेको छ। नेपालमा जलविद्युत जस्ता नवीकरणीय ऊर्जा स्रोतहरू प्रशस्त छन्। बिजुली गाडी चलाउँदा हामीले आफ्नै देशमा उत्पादित ऊर्जा प्रयोग गर्न सक्छौँ, जसले गर्दा पैसा बचत हुन्छ र ऊर्जा सुरक्षा पनि बलियो हुन्छ। यसका साथै, बिजुली गाडीको क्षेत्र फस्टाउँदा उत्पादन, मर्मत र चार्जिङ स्टेसन जस्ता पूर्वाधार विकासमा रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना हुन्छन्। विद्युतीय यातायातले नेपालको ऊर्जा क्षेत्रलाई विविधीकरण गर्न र विश्वव्यापी तेलको मूल्यमा हुने उतारचढावको जोखिम कम गर्न पनि मद्दत गर्छ।  ग्लोबल आइएमई बैंक नेपालको वातावरणलाई स्वच्छ बनाउन विद्युतीय सवारी साधनको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्न प्रतिबद्ध छ। विद्युतीय यातायातलाई बढावा दिएर हामी कार्बन उत्सर्जन कम गर्न, वायुको गुणस्तर सुधार गर्न र देशको अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन योगदान गर्न चाहन्छौँ।